لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

پایش دیدگاه مراجعان درباره خدمات کتابخانه ملی ایران و استفاده از آن در برنامه ریزی خدمات، هدف این پژوهش بود روش آن، کیفی بوده و از گروه کانونی و طوفان فکری و تصمیم گیری گروهی برای جمع آوری داده استفاده شد. گروه های کانونی با مشارکت 29 نفر از اعضا (در دو گروه 11 و 18 نفر) تا اشباع داده ها ادامه داشت. نرم افزار مکس کیودا برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها نشان داد عوامل خدمات رسانی اداره کل اطلاع رسانی کتابخانه ملی ایران از دیدگاه مراجعان در 4 درون مایه قرار داشت. تحلیل کیفی داده های مراجعه کنندگان منجر به استخراج 546 کد اولیه شد که به گزارش عوامل خدمات رسانی پرداخته بودند. بازبینی متعدد و ادغام کدها بر اساس تشابه در طی چندین مرحله، در نهایت 14 زیردرون مایه حاصل گردید. یافته های این پژوهش بیانگر وجود برخی مشکلات در میزهای خدمت کتابخانه ملی بود. با استناد به پیشنهادهای مشارکت کنندگان این پژوهش و به واسطه تجربه زیسته نویسندگان در میزهای خدمت، پیشنهاداتی به تفکیک مباحث مطرح شده ارائه گردید.

هدف: ارزیابی کاربردپذیری وبگاه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران براساس تجربة کاربر.روش: از روش آمیخت اکتشافی (طرح موازی همگرا) استفاده شد. برای ارزیابی کاربردپذیری کتابخانة دیجیتال، از رویکرد چندجانبه و تکنیک های مختلفی ازجمله آزمون کاربردپذیری، پرسش نامه، مصاحبه، مشاهده و بلنداندیشی استفاده شد. هشت وظیفه برای کاربران تعریف شد تا مسیر حرکت آنان، مشکلات و چالش ها، میزان سردرگمی آن ها در مسیر و به اصطلاح نقاط درد و واژگان مبهم وبگاه شناسایی شود. برای تجزیه وتحلیل داده های کمّی از نرم افزار اس پی اس اس و برای تحلیل داده های کیفی مصاحبه از نرم افزار مکس کودا استفاده شد. مشاهده سیستم با استفاده از دو نرم افزار فست استون و اوکَم انجام شد. دو گروه کاربران، شامل کاربران مبتدی (آمیخته) و کاربران پیشرفته (کتابداران) در پژوهش شرکت کردند. برای تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده از مصاحبه ها، از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. در راستای اعتباربخشی به یافته ها از روش زاویه بندی روش شناسی و معیارهای گوبا و لینکلن استفاده شد.یافته ها: توجه به میانگین های انجام وظایف کاربران مبتدی و پیشرفته  نشان داد ثبت نام کاربر جدید بیشترین زمان را به خود اختصاص داده است (بیش از 6 دقیقه). میانگین کلی میزان سختی و آسانی تکمیل وظایف بدون تفکیک دو گروه کاربران نشان داد وظیفة 5 با میانگین 45/3 و وظیفة 2 با میانگین 35/3 سخت‎ترین وظایف و وظیفة 8 با میانگین 25/2، آسان ترین وظیفه از دیدگاه کاربران هر دو گروه بوده است. بازخورد دریافت شده از کاربران مبتدی و پیشرفته دربارة معیارهای ارزیابی کاربردپذیری وبگاه کتابخانة دیجیتال (میزان رضایتمندی، سهولت کار، راحتی پیمایش، جذابیت سایت، چیدمان عناصر اطلاعاتی و غیره) نشان داد برخی از مؤلفه های کاربردپذیری، نمرة متوسط (3) را نیز دریافت نکرده اند؛ مثلاً از دید کاربران پیشرفته، سازمان دهی اطلاعات وبگاه با میانگین 70/1 و جذابیت وبگاه از نظر بصری با میانگین 10/2 در شرایط مساعدی قرار ندارد. رصد میزان رضایت کاربران از وبگاه کتابخانة دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانة ملی نشان داد صرفاً 30 درصد از کاربران مبتدی و 10 درصد از کاربران پیشرفته از عملکرد خود در وبگاه اظهار رضایت کردند. طی تکمیل وظایف تعریف شده برای کاربران، مشکلات و چالش های متعددی گزارش شد. ازجملة این چالش ها می توان به موارد ذیل اشاره کرد: پیچیدگی فرایندها (فرایند پیچیدة جست و جوی منابع، پیچیدگی فرایند ثبت نام، و فیلدهای جست و جو)، درک نامطلوب از برچسب ها و مفاهیم وبگاه، چیدمان عناصر وبگاه، افزونگی و تعدد گزینه ها، ظاهر بصری وبگاه، بازیابی نامطلوب، مشکلات فنی، ناهماهنگی و یکدست نبودن، محدودیت مجموعه و دسترسی، اتلاف وقت کاربر، تنوع قالب منابع و نمایش منبع دیجیتال.نتیجه گیری: کاربران پیشرفته در انجام وظایف خود زمان بیشتری صرف کردند. توجه به تلاش های ناموفق در بین دو گروه کاربر و مقایسة آن ها با یکدیگر نشان داد میزان تلاش های ناموفق در میان کاربران پیشرفته به نسبت کاربران مبتدی بیشتر است. کاربران پیشرفته به سبب استراتژی ها و تصوراتی که از جست و جو داشتند بیشتر ناموفق بودند. آنان به صورت طبیعی تمایل داشتند در انجام جست و جو، به جای جست و جوی ساده از جست و جوی پیشرفته استفاده کنند. همین تصور باعث می شد میزان تلاش های ناموفق آنان بیشتر شود؛ چراکه جست و جوی پیشرفتة کتابخانة دیجیتال، آشفتگی بسیاری داشت و یکی از دلایل بالارفتن تلاش های ناموفق در میان آنان نیز همین بود.

از آن جایی که استقرار نظام مدیریت سبز در سازمان ها و ارگان های مختلف جزو اولویت های دولت می باشد و با توجه به اهمیت استقرار مدیریت سبز در راستای کاهش مصرف منابع مختلف آب، انرژی، کاغذ و مدیریت مواد زاید جامد، اجرای این نظام در کتابخانه ملی ایران امری ضروری به حساب می آید.این مقاله به بررسی منابع مختلف آب، انرژی، کاغذ و مواد زاید جامد در کتابخانه ملی ایران و همچنین مدیریت مصرف این منابع پرداخته است.به همین منظور پس از توصیف و مشخص نمودن اهداف و چهارچوب های مدیریت صحیح مصرف منابع مختلف (مدیریت سبز) به بررسی مصرف منابع در کتابخانه ملی ایران پرداخته شده است تا با مشخص شدن میزان مصرف راهکارهای مدیریتی ارایه شود. برای رسیدن به این هدف قدم اول بررسی وضعیت موجود کتابخانه از طریق انجام بازدیدهای متعدد، تکمیل چک لیست ها و پرسشنامه بوده است تا با جمع آوری اطلاعات لازم و انجام تحلیل های مورد نیاز راهکارهای لازم ارایه شود. نتایج حاصل در خصوص مصرف انرژی سوخت در مقوله حمل و نقل در کتابخانه ملی حاکی از آن است که از میان آلودگی های حاصل از حمل و نقل (CO2، CO، NOx و هیدروکربن ها) میزان تولیدCO2  بیشترین مقدار را به خود اختصاص می دهد (904 کیلوگرم) و CO به میزان 6 کیلوگرم، NOx به میزان 2 کیلوگرم و هیدروکربن ها به میزان 0.58 کیلوگرم به ترتیب آلوده کننده های بعدی به حساب می آید. در مورد میزان انرژی مصرفی در مجموعه نیز در بین وسایل و تجهیزات انرژی بر، یخچال های موجود در کتابخانه ملی ایران بیشترین سهم را در تولید CO2، SO2 و NOx دارد. میزان تولیدCO2  برای کلیه این تجهیزات 1140.32 کیلوگرم، 3.9072 SO2 کیلوگرم و2.886 NOx  می باشد. مجموع انرژی مصرفی برای این تجهیزات نیز 2739.71 کیلووات ساعت است. همچنین در بین گازهای تولید شده، CO2 بیشترین و NOx کمترین سهم را به خود اختصاص می دهد. در خصوص مصرف آب کتابخانه نیز مجموع آب مصرفی برای فضای سبز، ظرفشویی و توالت ها 45459 لیتر در سال بوده، که بیشترین سهم این مصرف مربوط به آبیاری فضای سبز و 32471 لیتر در سال است. در بخش مواد زاید جامد و ضایعات تولیدی حاصل از مصرف مواد مختلف، بر اساس نتایج حاصل از 30 بار نمونه گیری انجام گرفته، بیشترین حجم تولید ضایعات مربوط به مواد آلومینیومی و کاغذ است و میزان CO2 به دست آمده 19475 کیلوگرم در سال، میزان 77.54 SO2، 57.4 NOx و ذرات 2.92 کیلوگرم در سال می باشد. در نهایت پس از انجام کلیه اقدامات و مطالعات یاد شده راهکارها و پیشنهادهای مدیریتی و اجرایی ارایه شده است و همچنین مشخص شده که با اجرا و استقرار نظام مدیریت سبز در مجموعه امکان مصرف بهینه منابع آب، برق، کاغذ و مدیریت مواد زاید جامد در کتابخانه ملی ایران وجود دارد و این نظام می تواند به کاهش هزینه ها در مجموعه نیز کمک نماید.

این پژوهش به امکان سنجی و طراحی نظام جامع گردآوری، پردازش و اشاعه اطلاعات علمی در زمینه فناوری نانو در کشور می پردازد. در این پژوهش، ستاد ویژه فناوری نانو، مدیران این مرکز و حدود 3230 نفر از محققین و متخصصین در زمینه فناوری نانو در سطح کشور به عنوان جامعه پژوهش در نظر گرفته شده اند. در مرحله اول، این پژوهش به وسیله مشاهده و مصاحبه به بررسی وضع موجود نظام اطلاعات علمی فناوری نانو در ایران می پردازد، سپس با پرسشنامه نیازهای اطلاعاتی کاربران بررسی می شود و در مرحله بعد نظام اطلاعاتی مناسب طراحی می شود. این تحقیق از نوع روش ساخت یافته تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم ها می باشد.نتیجه پژوهش نشان می دهد که 58% کاربران برای برطرف کردن نیازهای اطلاعاتی خود به مراکز دانشگاهی و 31 % آنها به مراکز پژوهشی و 11% به سایر مراکز مراجعه می کنند و 85% از کاربران در زمان و مکان مناسب به اطلاعات علمی دسترسی ندارند. با توجه به پراکنده بودن کاربران در سراسر کشور، 89% مدیران خواستار گردآوری منابع دیجیتالی برای رفع نیازهای اطلاعاتی کاربران بودند. از آنجاییکه نظامی واحد در کشور که به جمع آوری، پردازش، سازماندهی و اشاعه اطلاعات علمی فناوری نانو بپردازد وجود ندارد، و با توجه به نیازهای اطلاعاتی کاربران و اهداف سازمان مادر و خواسته های مدیران، کتابخانه دیجیتالی فناوری نانو تحت شبکه با نیروی انسانی، بودجه، منابع الکترونیکی پیوسته، تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری و ... به حد استانداردهای ذکر شده در این پژوهش طراحی می شود.